Tinh Thần Cộng Đồng Của Người Việt Nam

Hiện nay, có khoảng gần 80% dân số Việt Nam sống nông thôn. Giữa những người dân nông thôn có một mối quan hệ cộng đồng rất mật thiết. Chẳng cú nông thôn mà cả thành thị Việt Nam cũng xuất hiện nhiều loại cộng đồng. Ở các mức độ khác nhau, các loại cộng đồng này đều có một ý nghĩa nào đó đối với cuộc sống vật chất và tinh thần của mọi người dân Việt Nam.

Đầu tiên, đó là mối quan hệ cộng đồng gia đình và dòng họ. Nền kinh tế nông nghiệp lúa nước làm cho các gia đình phải liên kết lại. Mối liên kết đầu tiên, rất tự nhiên là theo huyết thống. Đây là loại cộng đồng xuất hiện sớm,tồn tại phổ biến trong các làng quê và thành thị Việt Nam. Nhiều cộng đồng dòng họ có “tộc ước” (những luật lệ mà tất cả mọi người trong dòng họ phải thực hiện). Tộc ước quy định mọi người trong dòng họ phải giúp đỡ nhau trong lao động, trong học hành, trong lúc khó khăn; phải đối xử với nhau theo lễ nghĩa, tôn ti; phải sống với nhau thật nhân từ.

Người Việt còn có cộng đồng xóm ngõ. Trong mỗi làng Việt Nam, dân cư đượcm chia thành các nhóm nhỏ theo khu vực gọi là “xóm”. Mỗi làng Việt Nam thường có trên dưới 1000 người và thường được chia thành bốn đến năm xóm. Mỗi xóm là một cộng đồng dân cư nhỏ sống bên cạnh nhau gọi là “cộng đồng xóm ngõ”. Cộng đồng này giúp đỡ nhiều cho các gia đình nông dân trong đời sống vật chất và tinh thần, nhất là trong những ngày mùa bun rộn, những lúc khó khăn hay những khi có ma chay, cưới hỏi.

Người Việt Nam còn có cộng đồng nghề nghiệp. Ở nông thôn cũng như thành thị, người ta lập ra những làng nghề, nghề buôn bán hoặc nghề thủ công. Có những làng chuyên làm gốm, có những làng chuyên dệt lụa, có những làng chuyên in tranh, có những làng chuyên làm nghề xây dựng. Cộng đồng nghề nghiệp như vậy còn có tên là “cộng đồng phường hội”. Cộng đồng này liên kết với nhau chặt chẽ, đặc biệt là trong các hoạt động có liên quan đến nghề nghiệp.

Những người Việt xa quê hương còn lập ra một loại cộng đồng nữa: cộng đồng những người cùng quê hương gọi là “hội đồng hương”. Hội đồng hương có ý nghĩa rất quan trọng để những người cùng quê hương có điều kiện giúp đỡ nhau lúc khó khăn, chia sẻ với nhau khi có việc vui mừng và cùng giúp đỡ quê hương mình.

Tinh thần cộng đồng là đặc điểm quan trọng của người Việt. Những lễ hội truyền thống hàng năm cũng góp phần làm tăng thêm tinh thần cộng đồng này. Nói chung, các hình thái cộng đồng trên đây cùng đồng thời tồn tại, không những không mâu thuẫn mà còn bổ sung cho nhau, là chỗ dựa cho cuộc sống của mọi cá nhân, mọi gia đình. Cộng đồng là chỗ dựa của người Việt trong cuộc sống hàng ngày, trong hoà bình và trong chiến tranh.